Vitamine K
Vitamine K (fylochinon) is een vetoplosbare vitamine, waar meerdere vormen van zijn. De bekendste vormen zijn vitamine K1 en vitamine K2. Je lichaam kan zelf een deel van de vitamine K die je dagelijks nodig hebt zelf aanmaken. De vitamine wordt door bacteriën in de dikke darm aangemaakt. Baby’s die jonger dan 3 maanden zijn maken zelf nog geen vitamine K aan en hebben extra vitamine K nodig. De naam vitamine K komt van het Duitse woord Koagulationsvitamin omdat de vitamine belangrijk is voor de bloedstolling.
Verschil tussen vitamine K1 en vitamine K2
Vitamine K bestaat uit verschillende vormen. De twee belangrijkste vormen zijn vitamine K1 en vitamine K2. Vitamine K1 wordt ook wel phylloquinon genoemd en kun je alleen via voedsel binnenkrijgen. Vitamine K2 heet ook wel menaquinonen en kun je uit voedsel halen, maar wordt ook door je darmbacteriën gemaakt.
Beide vormen spelen een rol in de bloedstolling, maar vitamine K2 verdwijnt langzamer uit het bloed en speelt daarnaast een rol in de aanmaak van botten.
Wat doet Vitamine K voor je gezondheid?
Vitamine K heeft de volgende wetenschappelijk bewezen effecten voor de gezondheid:
- Vitamine K ondersteunt de bloedstolling
- Het ondersteunt de aanmaak van botten/voor stevige botten
- Er zijn aanwijzingen dat vitamine K, met name de vorm K2, ook goed is voor het soepel houden van bloedvaten en daarmee goed is voor het hart
Vitamine K in voeding
Vitamine K1 krijgen we via de voeding en vooral via groene bladgroenten binnen. 100 gram gekookte spinazie bijvoorbeeld bevat 575 microgram vitamine K1. In je darmen maken bacteriën vitamine K2 aan. Kleine hoeveelheden vitamine K2 komen ook voor in kaas, eigeel en kwark. Beide vormen hebben dezelfde werking op bloedstolling, maar vitamine K2 heeft de voorkeur voor de botten.
Vitamine K in voedingssupplementen
Vitamine K komt in voedingssupplementen voor in de vorm van tabletten en vitamine K druppels voor kinderen. Vitamine K komt ook vaak voor in combinatiepreparaten met bijvoorbeeld vitamine D voor je botten. Supplementen kunnen zowel vitamine K1 als K2 bevatten. Dit staat aangegeven op het etiket van het supplement.
Wanneer is een aanvulling met Vitamine K nuttig?
Voor baby’s
Baby’s die borstvoeding krijgen, hebben de eerste drie maanden 150 microgram extra vitamine K per dag nodig. Flesvoeding bevat voldoende vitamine K, er is dan geen extra vitamine K nodig. Als de baby minder dan 500 ml flesvoeding per dag krijgt is het wel aan te raden om extra vitamine K te geven.
Bij medicijngebruik
Bij gebruik van bepaalde medicijnen is het nodig alert te zijn op de vitamine K-status. Bijvoorbeeld bij bepaalde geneesmiddelen tegen epilepsie, bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers en bepaalde medicijnen tegen een te hoog cholesterol gehalte. Maar ook bij een antibioticakuur kan een aanvulling met vitamine K nuttig zijn. Antibiotica kunnen darmbacteriën vernietigen die nodig zijn voor de aanmaak van vitamine K. Vooral ouderen gebruiken vaak verschillende medicijnen, waardoor alertheid extra belangrijk is. De keuze voor een voedingssupplement kun je bij medicijngebruik het beste met je arts bespreken.
Waar moet ik op letten bij gebruik van Vitamine K?
Overleg bij gebruik van cumarine derivaten (antistollingsmiddelen zoals acenocoumarol en fenprocoumon) eerst met een deskundige alvorens een vitamine K2 supplement te gebruiken.
Tekort vitamine K
Pasgeboren baby’s kunnen een vitamine K tekort krijgen omdat ze nog niet voldoende darmbacteriën hebben om de vitamine te maken. Bovendien kan een ongeboren baby geen vitamine K voorraad aanmaken omdat vitamine K de placenta niet kan passeren. Pasgeboren baby’s hebben bij een vitamine K tekort kans op ernstige bloedingen. Een vitamine K tekort bij volwassen kan voorkomen bij langdurig medicijngebruik, zoals antibiotica. Lees meer over de oorzaken en symptomen van een vitamine K tekort bij volwassenen.
Veilige inname
Er zijn geen ongewenste effecten bekend bij een langdurig hoge inname van vitamine K. In de praktijk komt een teveel van deze vitamine niet voor. Een hoge dosering vitamine K kan niet in combinatie met antistollingsmiddelen, omdat ze dan minder goed werken. In supplementen zoals een multivitamine, zit meestal een kleine hoeveelheid vitamine K. Op producten met veel vitamine K staat een waarschuwing op de verpakking.
Hoeveel Vitamine K per dag?
Voor vitamine K is de Referentie Inname (RI) 75 microgram per dag. De RI geeft een grove indicatie van de hoeveelheid vitamine K die een volwassene gemiddeld nodig heeft. Het percentage van de RI wordt op een etiket van een levensmiddel vermeld.
In Nederland zijn er voor specifieke groepen, zoals vrouwen of kinderen, aanbevelingen van de Gezondheidsraad. Hieronder de aanbevelingen voor vitamine K1.
De Adequate inname is een grove schatting, omdat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van vitamine K niet bepaald kan worden vanwege beperkte gegevens.
Veelgestelde vragen
Is het nodig om vitamine K samen met vitamine D te nemen?
Beide vitamines spelen een belangrijke rol in de calciumhuishouding, ze zorgen ervoor dat calcium neerslaat in de botten. Dit is belangrijk voor het behoud van sterke botten. Je hebt voldoende van de vitamines nodig omdat ze samenwerken om bepaalde gezondheidseffecten te bereiken. Als je gevarieerd en gezond eet, heb je over het algemeen een goede vitamine K spiegel. Als je denkt dat je onvoldoende vitamine K binnenkrijgt, is het zinvol om naast je vitamine D supplement ook een vitamine K supplement te gebruiken. Lees meer over het gebruik van vitamine D en vitamine K samen.
Moet ik extra vitamine K gebruiken als ik calciumtabletten slik?
Vitamine K speelt samen met vitamine D een belangrijke rol in het transport van calcium vanuit het bloed naar de botten. Een goede balans van deze drie voedingsstoffen in ons lichaam is erg belangrijk. Als je hooggedoseerde calcium supplementen gebruikt, dan kan het zijn dat er geen goede balans is tussen deze drie voedingsstoffen. Het kan dan nuttig zijn om extra vitamine K (en vitamine D) te gebruiken. Lees meer over vitamine K en -D bij calciumtabletten.
Helpt vitamine K hart- en vaatziekten voorkomen?
Je lichaam heeft vitamine K nodig voor de bloedstolling en stevige botten. Maar er zijn ook aanwijzingen dat het goed is voor het soepel houden van de bloedvaten en daarmee goed is voor het hart. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat vitamine K mogelijk een positieve rol speelt bij de preventie van hart- en vaatziekten. Lees meer over vitamine K voor hart en bloedvaten.